Yüksek enflasyon ve ekonomik daralmayla karşı karşıya kalabiliriz

İFLASLAR VE İŞSİZLİK ARTACAK

cumhuriyet gazetesinin haberine göre Doç. Dr. Baki Demirel: Kısa vadeli yabancı sermaye, döviz girişi gerçekleşmez, dış talep yurtiçi talebin baskılanmasını telafi edici biçimde artmazsa çok yüksek enflasyon ve ekonomik daralmayla karşı karşıya kalabiliriz.  İFLASLAR VE İŞSİZLİK ARTACAK 2023’ün geri kalanında ne tür riskler görüyorsunuz? Faiz artışı ile talep baskılanmak isteniyor ancak yeni yatırımları belirleyen şey talep beklentileridir. Yatırım için kredi faizinin düzeyi değil ancak talep beklentileri önemlidir. Ücret baskısı, düşük ücret politikası rasyonel politikaların, uygulanmakta olan des-enflasyon politikasının bir parçası. Ancak ücret baskısı ve emekçi yoksulluğu geleceğe yönelik talep beklentilerini olumsuz etkiler. Öte yandan KOBİ’lerin kredi dışında nakit açıklarını karşılayabilecekleri bir enstrümanları yok. Yani KOBİ kredileri faize duyarlı. Ücretlerin düşük olması ve yoksulluk artışı ve talebi baskılayıcı diğer araçlar yeni yatırımları teşvik etmezken yüksek faiz KOBİ’lerin üretimlerini devam ettirmelerini olumsuz etkileyecek. Bu durumda KOBİ tarafından iflaslar ve/veya işten çıkarmaların sonucu olarak işsizlik artacaktır. Bu durum hem tekelleşmeyi hem de artan işsizlik ile ücret baskısını daha da artıracak. Yani daha fazla yoksulluk ve işsizlik bizi bekliyor olabilir. Öte yandan küresel ve yurtiçi finans kapitalin talepleri politika yapıcının ekonomiyi daha yüksek kur-faiz artışına, sarmalına sürükleyecek adımlar atmasına neden olabilir. Eğer ki bu adımlar yeterli olmaz ve beklenen kısa vadeli yabancı sermaye, döviz girişi gerçekleşmez, dış talep yurtiçi talebin baskılanmasını telafi edici biçimde artmaz ise hem çok yüksek enflasyon hem de ekonomik daralma ile karşı karşıya kalabiliriz.       Kısa orta uzun vadede Türkiye ekonomisinin önünde ne tür zorluklar var? Türkiye ekonomisi için ortauzun vade de en önemli zorluklar neoliberal politikaların daha açık biçimde buna rant ekonomisinin neden olduğu yoksullaşma, bölüşüm ve borç sorunlarıdır diyebiliriz. Ücretleri baskılayarak, emekçi yoksulluğu yaratılarak makro istikrar sağlanamaz. Yoksul ekonomilerin enflasyonu da yüksek olur. Orta uzun vade için enflasyonu düşürecek, fiyat istikrarını sağlayacak adımlar atılmamakta. YOKSUL YARATIYORUZ Krizden çıkış için nasıl bir ekonomik programa ihtiyaç var, acil atılması gereken adımlar neler? Türkiye ekonomisinin yapısal krizi emekçi yoksulluğu ve bölüşüm krizidir. Ekonomimizin dövize bağımlılığı ve yüksek döviz ihtiyacı ve artan yoksullaşma nedeniyle dış yatırımlar için de cazip olmaması Türkiye ekonomisini bir ikilem ile karşı karşıya bırakıyor. Yoksullaşmadan çıkış stratejisi ve istikrarlı büyüme hikâyesine ihtiyacımız var. Yoksulluğu azaltma stratejisi yerine emekçi yoksulluğunu ve işsizliği artıracak politikalar izliyoruz. Bırakın istikrarlı büyümeyi, ekonomiyi daraltarak, daha fazla işsizlik yaratarak, talebi öldürerek enflasyon sorununu yenebileceğimizi düşünüyoruz. Mesela gıda enflasyonu ile baş etme stratejimiz nedir bilmiyoruz. Daha fazla yoksul yaratarak aslında gıda enflasyonunu da yükseltiyoruz. Tarımı rant ekonomisine kurban vererek bu sorunu büyütüyoruz. Açık biçimde para politikasını merkeze alan, faizi yükselterek zengin vergilerini yoksulun üzerine yıkmaya dayalı vergi politikası ile parasal sıkılaştırmayı daha da artırmayı amaçlayan, sıcak parayı çekmeyi hedefleyen bu rasyonel politika tasarımı hatalıdır. Bunun yerine enflasyonu değil tam istihdamı hedefleyen, enflasyonu talep kaynaklı değil, büyük ölçüde dışa bağımlı ekonominin yapısal sorunu olarak gören ve tekelci yapıların piyasa güçlerine bağlı satıcı enflasyonunu dikkate alan, adil bölüşüme ve refahın adil paylaşımına dayalı gerçek Heterodoks/post Keynesyen tasarıma ihtiyaç vardır