Van Gölü sayesinde yazın deniz, kum, güneşin; kayak merkezi sayesinde de kışın tadını çıkarabileceğiniz Tatvan, uzun bir geçmişe sahip ve ilk çağlardan itibaren çeşitli milletlere ev sahipliği yapmış. Büyük İskender, Dara, Selçuklu Hükümdarı Alparslan, Timur, Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman, Şah İsmail ve IV. Murad’ın ordularına geçit görevi yaparken Osmanlı hükümdarları İran seferlerine çıktıklarında Tatvan’dan önemli oranda istifade etmişler. Hatta İran Seferi sırasında Kanuni Sultan Süleyman’ın, Van Gölü’nün güney batısına düşen bu limanda, bir tersane yaptırdığı biliniyor.

Araştırmalar sonucunda elde edilen belgelerden ve eski kaynaklardaki bilgilerden anlaşıldığı kadarıyla ilçe ve çevresinin ilk sakinleri Subarlar. Daha sonra Hurriler ve Hititler ile bunlara bağlı çeşitli boylar Tatvan’a hâkim olmuş. MÖ 9. yüzyıldan itibaren Urartular, Van ve çevresi ile birlikte Tatvan’da üç asır boyunca egemenlik kurmuş. 1071’deki Malazgirt Meydan Savaşı’ndan sonra Tatvan; Selçukluların hâkimiyetine geçmiş ve bu durum, MS 1200’lere kadar devam etti.

Tatvan

Tatvan’ın tarihinde dönüm noktası sayılabilecek olay ise bölgede Osmanlı hâkimiyetinin başlaması. 1514 tarihli Çaldıran Savaşı’nda İran ordusunu bozguna uğratan Osmanlı ordusunun bu başarısından sonra Doğu Anadolu topraklarının büyük bölümü Osmanlı Devleti’ne bağlanmış.

Tatvan isminin ne zaman ve kimler tarafından verildiği bilinmiyor. Bazı kaynaklarda Tatvan isminin Ermenice olduğu ve bölge adı olan Dadik/Tatik memleketinin kasabası anlamına geldiği ifade ediliyor. Evliya Çelebi ise Rahova (Rahva) Ovasından doğuya doğru üç saat yürüdükten sonra Taht-ı Van Kalesi’ne ulaşıldığını ve buraya yöre halkının Tatvan adını verdiklerini kaydediyor. Bu arada Kanuni Sultan Süleyman zamanında yapılan ilçedeki Tatvan Kalesi (Tah-Tı Van Kalesi), İran Şahı Tahmasap tarafından bu kaleden Van’a yardım gitmesini önlemek için yıktırılmış.

Tatvan

Yakın geçmişte Tatvan ilçesi, Küçüksu nahiyesinde 1879’da kurulmuş bir köy görünümünde. 93 Harbi sırasında ve sonrasında Doğu Anadolu Bölgesi’nde önemli oranda nüfus hareketleri meydana gelmiş ve kuzeyden aşağılara doğru yoğun göç yaşanmış. Rusların işgal ettikleri bölgelerden içerilere doğru göç eden insanlar, Osmanlı Hükûmeti tarafından iç kesimlere yerleştirilmiş. Muhtemelen Tatvan’daki söz konusu iskân olaylarının, bahsi geçen göçlerle yakın bir ilişkisi var.

1918 yılında Bitlis iline bağlı nahiye merkezi durumundaki Tatvan, 1936 yılında ilçeye dönüştürüldü. 20. yüzyıl başlarında küçük bir köy görüntüsü veren Tatvan, daha sonra hızlı bir gelişme gösterdi ve sürekli bir ilerlemeye paralel olarak ilçe teşkilatına kavuştuğunda, Karşıyaka Mahallesi’nde bulunun idare binaları 1946 Haziran’ında Tuğ Mahallesi’ne taşındı.

Tatvan

Tatvan, ilçe olduğu dönemde yaklaşık 300 nüfuslu küçük bir kırsal yerleşmeydi. 1950’de 3.179 olan nüfus, 1965’te 10 bini, 1970’te 20 bini, 1980’de 40 bini, 1985’te 50 bini aştı. Son verilere göre nüfusu 94 bin 697. Nüfusun hızla artmasında Tatvan’ın ulaşım ve konaklama merkezine dönüşmesi, ayrıca bazı göçer aşiretlerinin buraya yerleşmesi önemli rol oynamış. Yine Tatvan’ın Van’a ve İran’a ulaşımı sağlayan bir liman kenti olması da gelişmesine etki eden önemli faktörlerden.

Ulaşım demişken yakında başlayacak Ankara-Tatvan turistik treni seferleri, Doğu Ekspresi’ne rakip olmaya hazırlanıyor.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına bağlı TCDD Müdürlüğü, Ankara-Tatvan turistik treni için bireysel bilet satışları başladığını duyurdu.

Bilet satışlarının üst sınır olmaksızın grup taşımalarına da açık olacak olan seferlerin ilkinde 17 Nisan itibarıyla Ankara’dan Tatvan’a yola çıkılacağı belirtildi.

Ankara-Tatvan turistik treni

17 Nisan 2024-12 Haziran 2024 arasında her çarşamba Ankara’dan saat 15.55’te hareket edecek turistik tren, gezi amaçlı Elazığ’da dört saatlik duruş yapacak ve son durak olan Tatvan’a ertesi gün saat 19.16’da varacak.

19 Nisan 2024-14 Haziran 2024 arasında ise her cuma Tatvan’dan saat 06.35’te hareket edecek turistik trenin, gezi amaçlı Palu’da üç saat, Elazığ’da dört saat, Kayseri’de üç saat duruş yaptıktan sonra Ankara’ya ertesi gün saat 17.11’de varacağı belirtildi.

Bitlis merkezine yaklaşık yirmi beş kilometre mesafede. Tatvan-Bitlis, Tatvan-Muş, Tatvan-Ahlât, Tatvan-Hizan ve Tatvan-Van kara yolları olmak üzere Tatvan’a çok yönlü bir kara ulaşımı imkânı var.

Tatvan-Van arasında deniz (feribot) ulaşımı bulunuyor. Muş istikametinden gelen demiryolu da ilçede sona eriyor. Buradan tren ve yük vagonları feribotlar vasıtasıyla Van iline taşınıyor, oradan da yine demiryolu kanalıyla İran’a ulaşıyor. Hâlen ilçede TCDD Van Gölü Feribot İşletmesi Müdürlüğüne ait dört adet Feribot, Tatvan-Van arasında yük ve yolcu taşımacılığı yapıyor.

Tatvan feribot ulaşımı

Bitlis’in Van Gölü kıyısındaki Tatvan, Adilcevaz ve Ahlat ilçeleri, merkezinden çok farklı. Bunlardan Tatvan ise en gelişmişi. Canlı müzik yapılan sahil kafeleriyle sosyal hayat olarak da daha renkli.

Van Gölü 

Van Gölü’nün yüzde altmış beşlik bölümü, Bitlis il sınırları içinde yer alıyor. Bitlisliler gölün adının “Bitlis Van Gölü” olarak değiştirilmesini isterken Tatvanlılar tıpkı eski kaynaklarda olduğu gibi gölün adının “Tatvan Denizi” olmasını talep ediyor.

Dünyada gün doğumunun en güzel izlendiği nadir yerlerden biri olan Van Gölü’nde güneşin son ışıklarıyla kızıllaşan gökyüzünün yansıması, izleyenleri kendine hayran bırakıyor. Gün doğumunun en güzel izlendiği yerlerden Van Gölü sahili, gerek yaz gerekse kış mevsiminde büyük ilgi görüyor.

Tatvan'da gün doğumu

Tatvan, gerek gölleri gerek dağlarıyla spor turizmi açısından büyük bir potansiyele sahip. Göl manzaralı Nemrut Dağı Kayak Tesisleri, buraya ilgiyi her geçen gün artırıyor. Nemrut Dağı’nın zirvesindeki kayak merkezi, iklim şartlarına bağlı olarak yılın neredeyse beş ayı kayak yapma imkânı sunuyor. İlçe merkezine yaklaşık iki kilometre uzaklıkta kayak merkezinde, yaklaşık 2 bin 500 metre telesiyej sistemi bulunuyor ve bu tesis saatte bin kişi taşıma kapasitesine sahip. Zorluk derecelerine göre dört pist mevcut.

Nemrut Krater Gölü (Fotoğraf: Oktay Subaşı) 

Zirveye çıkıldığında Avrupa Destinasyonları Ödülü kazanan Krater Gölü karşınıza çıkıyor. Bu özellik Nemrut Kayak Merkezi’ni diğer kayak merkezlerinden farklı kılıyor. Ziyaretçiler, hem kayak sporu ile ilgilenebiliyor hem de muhteşem Nemrut ve Van Gölü manzarasının tadını çıkarıyor.

Dünyanın ikinci, Türkiye’nin en büyük krater gölü olma özelliğini taşıyan Nemrut Krateri’nde sıcak ve soğuk göller bir arada bulunuyor. Nemrut Yanardağı, Tatvan’ın en önemli turizm değeri kabul ediliyor.

Tatvan’da kalıntı hâlinde de olsa varlığını koruyabilmiş tarihî eserlere rastlamak mümkün. Tatvan’da tarihî eserlerin dağılımı konusunda karşımıza şöyle bir tablo çıkıyor: On bir kale, beş cami, dört kervansaray, iki kümbet, iki çeşme, iki köprü, üç tarihî ev, dört tarihî mağara ve elli dört kilise...

Tatvan, flora ve fauna zenginliğiyle de dikkat çekiyor. İlçede bulunan kaplıca ve şifalı sular sağlık turizmi için de alternatif oluşturuyor.

İlçe turizm sektöründe birçok alana hizmet verebilecek potansiyele sahip. İpek Yolu üzerinde bulunan Tatvan, Turizm Bakanlığı’nın tavsiyesi ile Bitlis ilinde Tatvan Turizm Merkezi olarak 20 Eylül 1991 tarih ve 20977 sayılı Resmî Gazete’de ilan edildi. Tatvan Turizm Merkezi, Bitlis ve Van sınırlan içinde yer alan, Tatvan’ın doğusunda Gevaş’ın batısında bulunan Akdamar Adası arasındaki yaklaşık doksan kilometrelik kıyı şeridini kapsıyor.

2019 yılının Aralık ayı itibarıyla beş turizm işletme ve altı belediye belgeli olmak üzere on bir konaklama tesisi, 426 oda ve 875 yatak kapasitesine sahip. Ayrıca Tatvan’da toplam yedi seyahat acentesi faaliyet gösteriyor.