Nescafe neymiş, kaçak çay Kürdün her zaman cebindedir

Nescafe neymiş, kaçak çay Kürdün her zaman cebindedir

Dünyada kişi başına çay tüketiminde Türkiye birinci. Bu başarıda Van’ın katkısı büyük! Vanlıların çay keyiflerini anlatmalarını izlemek ise ayrı bir keyif.  Çin’de 2019 yılında düzenlenen Uluslararası Çay Kongresi’nin sonuç bildirgesinde, dünyada en fazla çayın tüketildiği ülke Türkiye olarak gösterildi. Kış aylarında “Bir bardak çay iç, için ısınsın”, yaz aylarında ise "Çay harareti alır” söylemlerinin sık sık dillendirildiği Türkiye’nin dünyada ilk sırada olması hiç de şaşırtıcı değil.   Dünyada kişi başı çay tüketimi yıllık 500 gram olarak belirlenmişti. Fakat bu oran Türkiye -özelliklede Kürt illerinde- 3,5 kilo. Yani Türkiye, bir yılda dünya ülkelerinden 7 kat daha fazla çay tüketiyor. Ülkemizde çay çoğunlukla Karadeniz Bölgesi’nde yetiştirilse de çayın en fazla tüketildiği şehirler Kürt illeri. Misafire yapılacak ilk ikram, tatlı karşılaşmaların ilk teklifi, hasta bademciklerin şifası ve sıcak yaz günlerinin ferahlatıcısı çay, her şehirde farklı tüketiliyor. Çay Türkiye’nin her yerinde çok içiliyor ama Van’daki tüketim astronomik’ rakamlara ulaşıyor. Meşhur Van kahvaltısı sofrasında sınırsızca servis edilir, çoğunlukla semaverle demlenir ve şekeri ‘kıtlama’ olarak tüketilir. Çay Van’da o kadar önemli bir yere sahiptir ki, kentin en işlek iki caddesinin kesiştiği noktada kocaman bir semaver heykeli bulunur. Meşhur, düdüklü Van semaveri… Günde 20-30 bardak çay içtiklerini söyleyen Vanlıların cümlelerinden bazı örnekler, çay tutkusunu en çarpıcı şekilde anlatıyor: “Van’daki hiçbir kahvede kahve satılmıyor, hep çay satılıyor… Diyolar ki bize ‘Nescafe.’  Diyorum ‘Hoca Nescafe nedir, bizim kültürümüz çaydır… Bizde dostluklar bir çay ikramıyla başlıyor… Bedenen yorulan adamın sürekli çay içmesi lazım… Bir Kürt, ortalama bir arabadan fazla yakıt tüketiyor… Misafir bir çay içmek zorundadır. Bu bir zorunluluktur yani…  Çay, Kürtler için kutsanmış bir sudur… Kürtler yurt dışına gittiği zaman cebinde her zaman kaçak çay vardır… “ Ve Van’da çayın en çarpıcı ritüellerinden biri de kıtlama. Bir kişi kıtlama şekerin önemini şöyle anlatıyor: “Bir toz şekeri adamın yanına bıraktığın zaman adama sövmüş gibi olursun…” kadir cesur haberi-  duvar