Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre nisan ayı enflasyonu yıllık yüzde 69,80 oldu. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ise yıllık enflasyonun nisan ayında yüzde 124,35 olduğunu açıkladı.

Hayat pahalılığı, giyimden gıdaya, ulaşımdan, barınmaya kadar hemen her alana etki ederken ‘ölüm’ de nasibini aldı. Öyle ki, ölmenin bile maliyeti bir yılda yüzde 100’ün üzerinde arttı.

Mezar yeri, mezar taşı, gassal ve kefenleme maliyetlerinin yanına bir de taziye yemekleri eklenince, yakınını kaybeden aileler yaşamış oldukları acıyla beraber, maddi bir yükü de taşımak zorunda kalıyor.

Türkiye’de birçok belediye, mezar yeri, yıkama, kefenleme ve taşıma hizmetini ücretsiz sunuyor. Ancak belediyelerin göstermiş olduğu mezar yeri dışında bir alana yakınlarını defnetmek isteyenlerin belli bir ücret ödemesi gerekiyor. Bu rakam her şehirde farklılık gösterebiliyor.

İstanbul’da, 2024 yılında en ucuz boş mezar yeri bedeli 4 bin 470 TL, en pahalı boş mezar yeri ücreti ise 69 bin 770 TL oldu. 2023 yılında ise fiyatlar 2 bin 900 TL ile 45 bin 260 TL arasında değişiklik gösteriyordu.

Belediyelerin resmi internet sitelerinden edinilen bilgiye göre; mezar yerleri Adana’da 900 TL ile 2 bin TL arasında, Bursa’da 2 bin TL ile 26 bin TL, Trabzon’da 2 bin 500 TL ile 4 bin TL, Kayseri’de 400 TL ile 17 bin TL arasında ücretlendiriliyor.

Van’da ise cenazenin defin işlemi sırasında belediye tarafından mezar yeri ücreti alınmıyor. Ancak yakınının cenazesini farklı bir mezara defnetmek isteyenlerin 3 bin 500 TL ödeme yapması gerekiyor. Öte yandan 2023 tarifeleri ile karşılaştırıldığında birçok şehirde mezar yeri ücretlerinin, bir yılda iki katına çıktığı görülüyor.

Aynı durum mezar taşları için de geçerli. Mermerden yapılma bir mezarın fiyatı 15 bin TL’den başlıyor. Kullanılan malzemenin ve işçiliğin etkisiyle bu rakam 150 bin TL’nin de üstüne çıkabiliyor. Ayrıca mezar yapımında granit, ahlat taşı ve metal de kullanılabiliyor. 

Mermerci Necdet Kumak

Van’da mermercilik yapan Necdet Kumak, artan maliyetler nedeniyle mezar taşı fiyatlarının da sürekli yükseldiğini söylüyor: “Fiyatların yüksek olduğunun farkındayız. Geçen sene aynı mezarı yarı fiyatına yapıyorduk. Yakıta, nakliyeye, personel maaşlarına, sigorta primlerine, elektriğe, kiraya ve daha birçok kaleme zam geldi. Bunlara zam gelince ister istemez her şeye yansıdığı gibi mermere de yansıyor. Eskiden fiyatlar bir sene boyunca sabit kalırdı. Senede bir kez zam gelirdi ama artık fiyatlar yerinde durmuyor. Bugün verdiğimiz fiyatı, bir ay sonra veremiyoruz. Mesela bu 15 bin TL olan mermerden yapılma mezarı, geçen ay 13 bin TL’den veriyorduk. Bir ayda fiyatı 2 bin TL artmış oldu.”

Esnaf Sıddık Gülmez

Set halinde satılan kefenin fiyatı 750 TL ile 1000 TL arasında değişiyor. Sıddık Gülmez, Van’da bu setleri satanlardan.

Gülmez, “İçinde; kefen, peştamal, havlu, eldiven, sabun, gül suyu, pamuk, sünger ve kâfur otu bulunan setler halinde satışı gerçekleştiriliyor. Erkekler için hazırlanan sette 10 metre, kadın setlerinde 12 metre kefen kumaşı bulunuyor. Kumaşın kalitesine göre, hazır bir setin fiyatı 750 TL ile 1000 TL arasında değişiyor. Geçtiğimiz yıl, tam da bu günlerde en pahalı kefen takımının fiyatı 300 TL’ydi. Şartlar çok değişti. Bugün sattığımız ürünün yerine yenisini bırakamıyoruz. Fiyatlar sürekli güncelleniyor. Biz de müşterilere mahcup oluyoruz” diyor.

Kefen seti

Dini vecibelerin yerine getirilmesi için ölen kişinin defnedilmeden önce yıkanması gerekiyor. Belediyeler ve hastaneler gasilhane hizmetini ücretsiz verebiliyor. Ancak nüfusu az olan ilçelerde veya köylerde bu hizmet çoğu zaman eksik kalıyor. Böyle bir durumda, yakınını kaybedenler ücreti karşılığında bir gassal ile anlaşıyor. Geçtiğimiz yıl 300 TL ile 500 TL arasında değişen gassal ücretleri, bu sene 1000 TL ile 1500 TL arasında farklılık gösteriyor.

Defin işleminin ardından bu kez taziye kabulleri başlıyor. Ölen kişinin ailesine taziye ziyaretleri en az üç gün boyunca devam ediyor. Asırlardır süren bir gelenek haline gelen taziye yemekleri de üç gün boyunca gelen misafirlere ikram ediliyor. Son yıllarda yüksek fiyat artışları nedeniyle, bu gelenek azalmış olsa da halen birçok yerde devam ediyor.

Kavurma, pilav ve cacıktan oluşan taziye menüsünün fiyatı; yemek firmasına, etin miktarına ve şehre göre farklılık gösteriyor. Fiyatlar kişi başı 130 TL ile 200 TL arasında değişiyor.

Yemek fabrikası sahibi Murat Çiçek

Van’da faaliyet gösteren bir yemek fabrikasının sahibi Murat Çelik, artan fiyatlar nedeniyle taziye yemeği geleneğinin bitme noktasına geldiğini söylüyor: “Van’da şu anda bir taziye yemeğinin fiyatı kişi başı 150 TL’den aşağı değil. Fakat son zamanlarda taziyeye gelen misafirlere yemek verilmesi geleneği azalmaya başladı. Ya artık yemek verilmiyor ya da sadece taziyenin birinci günü yemek veriliyor. Bir taziyede mercimek çorbası dağıtıldığına şahit oldum. İnsanların gücü yetmediği için biz mecburen 130 TL’den veriyoruz. Geçen yıl bu vakitlerde, bir kişilik taziye yemeği 70 ile 80 TL arasında değişiyordu. Yani yüzde 100 fark söz konusu. Bazı şehirlerde fiyat daha yüksek. Biz şu anda etin kilosunu 500 TL’den alıyoruz.”

Van özelinde, en düşük hesap yapılacak olursa; mezar yeri için 3 bin 500 TL, mezar taşı için 15 bin TL, kefen seti için 750 TL, gassal için 1000 TL ve üç gün boyunca ortalama 300 kişiye ikram edilecek olan taziye yemeği için 45 bin TL, toplam 65 bin 250 TL ödenmesi gerekiyor. Geçtiğimiz yıl ise tüm bu giderlerin maliyeti 31 bin 600 lirayı buluyordu. Bir yıldaki artışın yüzde 106 olduğu görülüyor.